ଅଗଷ୍ଟ ୪, ୧୮୬୬ ଓଡିଆ ସାମ୍ବାଦିକତା ପାଇଁ ଗୌରବର ଦିନ। ‘ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା’ ନିଜକୁ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ଓଡିଆ ଖବରକାଗଜ ଭାବରେ ଉନ୍ମୋଚନ କଲା। ଗୌରୀଶଙ୍କର ରୟ ଏହାର ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ। ଏହା ପ୍ରଥମେ ସାପ୍ତାହିକ ଭାବରେ ଏବଂ ପରେ ଦୈନିକ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା। ଗୌରୀଶଙ୍କର ଏବଂ ତାଙ୍କର ଘନିଷ୍ଠ ସହଯୋଗୀ ବିଚିତ୍ରାନନ୍ଦ ଦାସଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ କଟକ ଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଟକ ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ କମ୍ପାନୀ ଦ୍ୱାରା ଏହି ଖବରକାଗଜ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା।
ସେହି ସମୟର ସାମାଜିକ ତଥା ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନୂତନ ଦିଗ ଦେବା ତଥା ଓଡିଆ ଲୋକଙ୍କ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କୁ ଦୃଢ ଦାବି ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଶିଶୁ ବିବାହ ପରି ଘୃଣ୍ୟ ପ୍ରଥା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରି ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ପାଇଁ ଖବରକାଗଜ ଉଦ୍ୟମ କରିଥିଲା। ଉତ୍କଳ ଦୀପିକାଙ୍କ ସଫଳତା ଓଡିଶାରେ ଖବରକାଗଜ ପ୍ରକାଶନରେ ଏକ ଧାରା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା। ତେଣୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଟ, ୪ତାରିଖକୁ ଓଡିଶା ସାମ୍ବାଦିକତା ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ।
ଓଡିଆ ସାମ୍ବାଦିକତାରେ ‘ପତ୍ରିକା’ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଏହାର ଯାତ୍ରା ୧୭୬୯ ମସିହାରେ ଏକ ପାଣ୍ଡୁଲିପି ପତ୍ରିକା ସହିତ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ସେହି ସମୟରେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କୁ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ ଓଡିଆ ଭାଷା ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାଇବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଏହି ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ସତ୍ୟ ଯେ ସମୟ ସହିତ ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଡିଜିଟାଲରେ ପହଞ୍ଚୁଛି, କିନ୍ତୁ କୁଜିବର ପତ୍ରିକା ଏହାର ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଇତିହାସ ଜାରି ରଖିଛି। କୁଜିବର ପତ୍ର ପରେ ପ୍ରଥମ ମୁଦ୍ରଣ ପତ୍ରିକା ଭାବରେ ୧୮୪୯ ମସିହାରେ ଜୟନାରୁନା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ୧୮୫୬ ମସିହାରେ ପ୍ରଭୋ ଚନ୍ଦ୍ରିକା ଏବଂ ୧୮୬୧ ମସିହାରେ ଅରୁଣୋଦୟ ନାମରେ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଏହା ଅଧିକ ଦିନ ରହିପାରିଲା ନାହିଁ।
୩ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଉକ୍ତ ପତ୍ରିକାର ପ୍ରକାଶନ ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା। ପରେ, ୧୮୭୩ ମସିହାରେ, ବାଲାସୋରରୁ ଉତ୍କଳ ଦର୍ପନ୍ ନାମକ ଏକ ମାସିକ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶିତ ହେଲା। ଏହା ଓଡିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରଥମ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା । ପରେ ୧୮୭୮ ମସିହାରେ ଉତ୍କଳ ମାଧୁପ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲା, ୧୮୮୫ ରେ ପ୍ରଦୀପ ପତ୍ରିକା ଅଳ୍ପ ସମୟ ପାଇଁ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲା। ୧୮୯୭ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା ଓଡିଆ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ନୂତନ ଯୁଗର ପରିଚୟ ଦେଇଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ଅନେକ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା। ୧୯୦୬ ରେ ମୁକୁର, ୧୯୧୫ ରେ ସତ୍ୟବାଦି, ୧୯୨୦ ରେ ସାହାକାର, ୧୯୩୪ ରେ ନବଭାରତ ଇତ୍ୟାଦି ଓଡିଆ ଭାଷା ଏବଂ ସାହିତ୍ୟକୁ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିବାରେ ମାଗାଜିନଗୁଡିକ ବହୁତ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ।
ଓଡ଼ିଆ ସାମ୍ବାଦିକତା ଦିବସରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ନବୀନ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜଣାଇଛନ୍ତି। ଆଜିର ଦିନରେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ଖବରକାଗଜ ‘ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା’ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା। ସମାଜ ତଥା ଲୋକଙ୍କୁ ଜାଗ୍ରତ କରିବାରେ ସତ୍ୟ ଓ ନିରପେକ୍ଷ ଗଣମାଧ୍ୟମର ଭୂମିକା ବେଶ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଅସହାୟ ଲୋକଙ୍କ ସ୍ୱର ସାଜିବା ସହ ଓଡ଼ିଆ ସାମ୍ବାଦିକତାକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିଥିବା ପ୍ରତିଟି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଏହି ଅବସରରେ ମୋର ସମ୍ମାନ ଜଣାଉଛି ବୋଲି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଟ୍ୱଇଟ କରିଛନ୍ତି।