ଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୪-୧୫ ଅଗଷ୍ଟ, ୧୯୪୭ ରାତ୍ରୀରେ ସେତେବେଳେ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଶବ୍ଦ ଥିଲା, ‘ମୁଁ ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ରେ ଅଧିକ ଖୁସି ହୋଇପାରିବି ନାହିଁ । ମୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ପ୍ରତାରଣା କରିବାକୁ ଚାହୁଁନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଏହି ସମୟରେ, ମୁଁ କହିବି ନାହିଁ ଯେ ଆପଣ ମଧ୍ୟ ଖୁସି ହେବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ । ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ, ଆଜି ଯେଉଁ ଉପାୟରେ ଆମେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଛୁ, ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରେ ଭବିଷ୍ୟତରେ ବିବାଦର ମଞ୍ଜି ମଧ୍ୟ ଅଛି । ତେବେ ଆମେ କିପରି ଏକ ଦୀପ ଜାଳିବା? ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା ଅପେକ୍ଷା ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାନ୍ତି ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ।
ଯେତେବେଳେ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ୧୪-୧୫ ଅଗଷ୍ଟ, ୧୯୪୭ ର ମଧ୍ୟ ରାତ୍ରୀରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଭାଷଣ ଦେଉଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେହି ସମୟରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ କେଉଁଠାରେ ଥିଲେ? ଐତିହାସିକ ଦଲିଲ ଦାବି କରିଛି ଯେ, ସେହି ସମୟରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ସମଗ୍ର ବଙ୍ଗଳାକୁ ଶାନ୍ତି ଆଣିବା ପାଇଁ କଲିକତାରେ ଥିଲେ, ଗତ ଏକ ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଲାଗି ରହିଥିଲା । ଦଲିଲ ଅନୁଯାୟୀ ଗାନ୍ଧୀ ନୌଖାଲି (ବର୍ତ୍ତମାନ ବାଂଲାଦେଶରେ) ଯିବା ଯୋଜନାରେ ୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ରେ କଲିକତାରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ଏଠାରେ ସେ ମୁସଲମାନ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ବସ୍ତିରେ ଅବସ୍ଥିତ ହାଇଡାରୀ ମଞ୍ଜିଲରେ ରହି ବଙ୍ଗଳାକୁ ଶାନ୍ତି ଆଣିବା ପାଇଁ ଭୁକ ହରତାଳ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ଅଗଷ୍ଟ ୧୩ ରୁ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।
ଦଲିଲ ଅନୁଯାୟୀ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କୁହାଯାଇଥିଲା ଯେ, ଯଦି ସେ କଲିକତା ଏବଂ ସମଗ୍ର ବଙ୍ଗଳାକୁ ଶାନ୍ତି ଆଣି ପାରିବେ, ତେବେ ବିଭାଜନ ରେଖା ସହିତ ସମଗ୍ର ବଙ୍ଗଳା ସ୍ୱାଭାବିକତା ଏବଂ ସମନ୍ୱୟକୁ ଫେରିବ । ସ୍ୱାଧୀନତାର କିଛି ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ସେ ବିହାର ଏବଂ ପରେ ବଙ୍ଗଳା ଯିବାକୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥିର ହୋଇଥିଲା ।