ବେଦାନ୍ତ ଗୂଢ କଥା

ବେଦ ର ଉତ୍ପତ୍ତି: ବେଦ (ଉପନିଷଦ କିମ୍ବା ବେଦାନ୍ତକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରି) ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ପ୍ରମୁଖ ସନ୍ଦର୍ଭ ଅଟେ । ୪ ବେଦ (ରିଗ୍,ଯାଦୁର,ଶ୍ୟାମ ଏବଂ ଅଥର୍ବ ବେଦ) ସମସ୍ତ ଜ୍ଞାନର ମୂଳ ଉତ୍ସ ଏବଂ ସେଗୁଡିକ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲେଖକ କିମ୍ବା ମେସିଆଙ୍କ ପାଇଁ ଦାୟୀ ନୁହେଁ । ସେଗୁଡିକ ଈଶ୍ୱରଙ୍କଠାରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ, ଯୁଗର ମହାନ ଉତ୍ଥାନ (ଦର୍ଶକ) ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଶୁଣାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପଞ୍ଜିକୃତ କରାଯାଇଥିଲା । ତେଣୁ ସେମାନେ ଶ୍ରୁତି (ଶୁଣାଯାଇଥିବା ପରି) ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା । ବେଦକୁ ଆପୁରୁଶେୟା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ (ମନୁଷ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ନୁହେଁ)।

ଯିଏ ସବୁ କାଳରେ ବିଦ୍ୟମାନ ଥିବ , କେବଳ ତାହାରି ଦ୍ଵାରା ହିଁ ଅଖଣ୍ଡ ଚିନ୍ତନ ସବୁ ସମୟରେ ହୋଇପାରିବ । ମୁଁ ଅତୀତରେ ଥିଲି , ବର୍ତ୍ତମାନ ଅଛି ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତରେ ମଧ୍ୟ ରହିବି । ‘ମୁଁ’ ର ବୋଧ ସବୁ କାଳରେ , ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ସମୟରେ ଆମର ଥାଏ । ଏହା ହିଁ ମୁଁ ଆତ୍ମା ଅଟେ ର ନିରନ୍ତର ଆତ୍ମଚିନ୍ତନ ଅଟେ । କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ସମୟରେ, କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ମଧ୍ୟ “ମୁଁ ଅଛି” ର ଧ୍ୟାନ ବିସ୍ମୃତ ହୁଏ ନାହିଁ ।
ଜ୍ଞାନୀ ପୁରୁଷର ଯେଉଁ ଆଡେ ଦୃଷ୍ଟି କିମ୍ବା ବୃତ୍ତି ଗଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ନିଜ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କାହାର କଳ୍ପନା କରେନାହିଁ । ସେ ନିଜକୁ ମନ ରୂପରେ , ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ରୂପରେ ତଥା ବିଷୟ ରୂପରେ ଦେଖେ ଓ ଜାଣେ । ମୁଁ ଆତ୍ମା ହିଁ ସବୁ ଅଟେ, ଏହି ଦୃଢ଼ ନିଶ୍ଚୟ ହେବା ହିଁ ଆତ୍ମଚିନ୍ତନ ଅଟେ।

ଆତ୍ମା ନିରାକାର , ଅରୂପ , ଅଦୃଶ୍ୟ , ଅଚିନ୍ତ୍ୟ ଓ ଅଲକ୍ଷଣ ଅଟେ । ଆତ୍ମା ତ ମନ,ବୁଦ୍ଧି, ଇନ୍ଦ୍ରିୟର ବାହାରେ । ତେଣୁ ଆତ୍ମାକୁ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଦ୍ୱାରା ଜାଣିହେବ ନାହିଁ । ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଜଡ , ଆତ୍ମା ଚେତନ ଅଟେ । ତେଣୁ ଜଡ , ଅନିତ୍ୟ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ମନ , ବୁଦ୍ଧି ବାଣୀର ଅଗୋଚର ,ସ୍ୱୟଂପ୍ରକାଶ, ଅଦୃଶ୍ୟ ଆତ୍ମାର ସାକ୍ଷାତକାର କିପରି କରିପାରିବେ ? ଯେପରି ପ୍ରକାଶ ଦ୍ବାରା ସଂସାରର ପଦାର୍ଥ ଦୃଷ୍ଟି ଗୋଚର ହୁଏ, କିନ୍ତୁ ଶୁଦ୍ଧ ପ୍ରକାଶକୁ ଦେଖିହୁଏନାହିଁ । ଯେମିତି ଯେଉଁ ହାତ ଦ୍ବାରା ଅନ୍ୟ ବସ୍ତୁକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ , ସେହି ହାତରେ ସେହି ହାତକୁ ଧରି ହୁଏନାହିଁ । ସେହିପରି ଆତ୍ମାର ଅଦୃଶ୍ୟ ପ୍ରକାଶରେ ସଂସାର ଆଲୋକିତ ହୁଏ କିନ୍ତୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର, ବିଦ୍ୟୁତ, ମନ, ବୁଦ୍ଧି , ବାଣୀ କିଛି ହେଲେ ଆତ୍ମା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚି ପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ସେହି ଏକ ଅଖଣ୍ଡ ଆତ୍ମା ଦ୍ବାରା ଅଖିଳ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ କାରଣ ଆତ୍ମା ସ୍ୱୟଂପ୍ରକାଶ ଅଟେ । ଏଥିରୁ ଜଣାପଡେ ଯେ ଆତ୍ମା ସାଧନ ସାଧ୍ୟ ଅନିତ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ହୋଇ ନ ଥିବାରୁ ଆତ୍ମାକୁ ପାଇବା ପାଇଁ କୌଣସି ପ୍ରକାର ସାଧନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ନାହିଁ।